بررسی رابطه نقدشوندگی و اهرم با بازده بلندمدت عرضه های عمومی اولیه در بورس اوراق بهادار تهران

هدف اصلی سرمایه گذاران از سرمایه گذاری در سهام شرکتها"افزایش ثروت"است که این امر از طریق کسب "بازده سهام"محقق می گردد. بنابراین ارزیابی "بازده سهام"شرکتهای مختلف، مهمترین مساله ای است که سرمایه گذاران در بازار سرمایه با آن مواجه هستند. قیمت گذاری و عملکرد عرضه های عمومی اولیه یکی از موضوعات تجربی است که توجه بسیاری از محققین مالی را به خود جذب کرده است. پدیده عرضه اولیه سهام و پایین قیمت خوردن سهامی که برای نخستین بار در بازار ثانویه عرضه می شوند، در سه دهه اخیر مورد بررسی محققان بسیار زیادی قرار گرفته است. در بسیاری از مدلهای محققین در واقع پدیده پایین قیمت خوردن سهام بعنوان یک پیامد از عدم تقارن اطلاعاتی بین سه گروه ناشر،ضامن و سرمایه گذار مطرح گردیده است.(فدائی نژاد،چاوشی،1384) سهامی که برای اولین بار در بورس اوراق بهادار عرضه می شود، معمولاًپایین تر از ارزش وافعی خود قیمت گذاری می شود و بنابراین در بیشتر موارد بازدهی بالای غیر عادی آن سهام(البته در کوتاه مدت) اجتناب پذیر می نماید. بطور کلی سه پدیده غیر عادی در سهام جدید وجود دارد که عبارتست از: • عرضه اولیه زیر قیمت(بازده کوتاه مدت کمتر از بازار). • بازده بلند مدت کمتر از بازار که به الگوی بازده های کمتر سهام جدید نسبت به سایر شرکتهای بازار در سال های بعد از عرضه عمومی اشاره دارد. • وجود دوره هایی هم در حجم معاملات و هم در میانگین بازده های اولیه سهام جدید. تئوریهای گوناگون، دلایل متعددی را برای وجود پدیده های غیر عادی در عملکرد کوتاه مدت و بلند مدت سهام جدید ارائه کرده اند. بطور کلی در مورد بازده کوتاه مدت سهام جدید فرضیات بیشتری (در مقایسه با بازده بلند مدت سهام جدید)مطرح گردیده است این فرضیات بطور کلی شامل فرضیه ریسک گریزی تضمین کننده فروش اوراق بهادار،فرضیه بیمه ضمنی در مقابل مسئولیتهای قانونی،فرضیه قدرت انحصاری،فرضیه شهرت(اعتبار)موسسات تامین سرمایه،فرضیه حباب سفته بازی،فرضیه عدم تقارن اطلاعاتی،فرضیه علامت دهی،فرضیه "بازارهای سهام جدید داغ"،فرضیه گرایشات زودگذروفرضیه عکس العمل بیش ازاندازه سرمایه گذاران می باشد.(عبده تبریزی،دموری،1381) نقدشوندگی به معنای سرعت تبدیل سرمایه گذاریها یا داراییها به وجوه نقد می باشد. اوراق بهاداری که در بورس اوراق بهادار با استقبال معامله روبرو میشوند می توانند حاکی از سرعت نقدشوندگی آنها باشد.موضوع نقد شوندگی در کنار بازدهی و ریسک بعنوان یک عامل تعیین کننده بازده سهام در اواسط دهه سال 1980 مطرح گردید. متاسفانه یک معیار عملیاتی مشخص که قابل قبول برای همه باشد برای این مفهوم موجود نیست اما معیارها و مفاهیمی چون سرعت گردش سهام ،شکاف قیمتی عرضه و تقاضا ،نسبت نقدشوند گی نسبت نوسانات برای درک مفهوم نقدشوندگی بکار می روند. نکته اساسی این است که کاهش نقد شوندگی سهام به نوعی افزایش ریسک سرمایه گذاری است و از این رو با کاهش نقدشوندگی سهام سرمایه گذاران بازده انتظاری بیشتری طلب خواهند کرد.(اردبیلی،باقری مهماندوست،1386) نرخ گردش معاملات بازار سهام ایران در سالهای اخیر و با ورود شرکتهای جدید افزایش یافته است. از این رو نادیده گرفتن عامل نقدشوندگی موجب می شود نتوانیم عملکرد عرضه های اولیه را به درستی ارزیابی کنیم. نقدشوندگی بالا و امکان تغییرات سریع در قیمت سهم،موجب جذاب شدن سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس برای سرمایه گذاران می شود و شرکت ها از این ویژگی بعنوان ابزاری برای جذب سرمایه گذاران جدید استفاده می کنند. از طرف دیگر قبل از عرضه عمومی ،شرکتها به سختی از طریق بدهی، سرمایه مورد نیاز خودرا کسب می کنند.یکی از انگیزه های مهم شرکتها از عرضه عمومی در واقع افزایش توانایی شرکتها در بالا بردن میزان بدهی می باشد .شرکت ها با انتشارسهام برای اولین بار وارد بازار سرمایه می شوندومعمولاً این شرکتها آنقدر سریع رشد می کنند که منابع رایج وجوه(مانند:وام های بانکی،سود انباشته و سرمایه مالکان)اغلب برای تامین مالی توسعه شان کافی نیست لذا وارد بازار سرمایه می شوند و اقدام به انتشار سهام برای اولین بار در بازار سرمایه می کنند. بطور کلی موفقیت خصوصی سازی را می توانیم در بازده های معقولانه در کنار ریسک متناسب به همراه نقدشوندگی مناسب سهم برای صاحبان جدید اینگونه سهام،دانست. لذا هدف این تحقیق ارزیابی عملکرد سهام تازه پذیرفته شده با عنایت به عوامل فوق الذکر می باشد که می تواند نقش مهمی در جهت موفقیت دولت در امر خصوصی سازی و اجرای اصل 44 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و همچنین دید و نگرش سهامداران نسبت به عرضه های عمومی اولیه در بازار بورس اوراق بهادار تهران داشته باشد. بطور کلی خصوصی سازی از طریق بورس این امکان را فراهم می کند تا با بهرگیری از پس اندازهای خرد و بزرگ، مالکیت در جامعه گسترش یافته و از انحصارگرایی جلوگیری شود. بورس اوراق بهادار زمانی می تواند کارایی داشته باشد که بتواند پیوسته جریان منظمی از از منابع مالی را به جانب خود جذب کند و در اختیار متقاضیان سرمایه قرار دهد. و به نظر می رسد چنانچه در کشوری بورس بتواند بصورت کارا و صحیح عمل کند یکی از روش های مناسب خصوصی سازی ،بورس می باشد. در اکثر مطالعات صورت گرفته به بررسی بازده بلند مدت و یا کوتاه مدت و بررسی عوامل موثر بربازده عرضه های عمومی اولیه پرداخته شده است.اما با توجه به اینکه نقدشوندگی و اهرم موضوعات بسیار مهمی در تحقیقات مالی به شمار می روند و در اکثر مدلهایی که به بررسی عوامل موثر بر بازده بلند مدت عرضه های عمومی اولیه پرداخته اند کمتر مورد توجه قرار گرفته و حتی عامل نقدشوندگی نادیده گرفته شده است لذا در این تحقیق به بررسی رابطه این دو متغیر با عملکرد سهام شرکت های جدید الورود به بورس که برای اولین باراقدام به عرضه سهام خود به عموم می کنند، پرداخته شده است با توجه به تحقیقاتی که پیرامون بازدهی کوتاه مدت و بلند مدت عرضه اولیه سهام صورت گرفته است و نتیجه گیریهای پیرامون آن که مهمترین آنها بازدهی بیش از حد در کوتاه مدت می باشد. در این تحقیق ارتباط نقدشوندگی و اهرم مالی با بازدهی بلند مدت مورد بررسی قرار گرفته است و هدف اصلی آن پاسخ به این سوال است که آیا بازدهی بلند مدت عرضه های عمومی اولیه تحت تاثیر نقدشوندگی و اهرم قرار می گیرد یا خیر.در صورت نتیجه گیری از این بررسی تا حدود زیادی می توان به تصمیم سرمایه گذارانی که قصد خرید عرضه های عمومی اولیه با دید بلند مدت را دارند، جهت داد. این پژوهش، یک پژوهش توصیفی همبستگی می باشد. تحقیق توصیفی شامل مجموعه روش هایی است که هدف آن ها توصیف کردن شرایط یا پدیده های مورد بررسی است. اجرای تحقیق توصیفی می تواند صرفا برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرایند تصمیم گیری می باشد. یکی از انواع تحقیق توصیفی (غیر آزمایشی) تحقیق همبستگی است. در این نوع تحقیق رابطه میان متغیرها بر اساس هدف تحقیق تحلیل می شود (بازرگان، 1376). هدف این تحقیق در واقع بسط مدل فاما و فرنچ و بنا نهادن مدل پنج عامله زیر که شامل مدل فاما و فرنچ و همچنین عامل نقدشوندگی و اهرم است که برای توضیح عملکرد بلند مدت عرضه های اولیه در بورس اوراق بهادار تهران می باشد قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی و موضوعی) مکانی:بررسی سهام پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران که برای اولین بار در این بازار عرضه می گردند. زمانی:دوره زمانی مورد بررسی از ابتدای سال 1382 تا انتها سال 1388 می باشد در انجام این تحقیق بررسی ارتباط صرف ریسک بازار، اندازه شرکت، نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و نقد شوندگی و اهرم با بازده بلند مدت عرضه های عمومی اولیه می باشد، با بررسی ادبیات، مفاهیم پایه ای استخراج گردید و مبنای طراحی فرضیه ها قرار گرفت. سپس آزمون های آماری انجام شده در پایان محدویت های تحقیق و پیشنهاداتی برای انجام تحقیقات آتی ارائه می گردد. با توجه به تحقیقاتی که پیرامون بازدهی کوتاه مدت و بلند مدت عرضه اولیه سهام صورت گرفته است و نتیجه گیریهای پیرامون آن که مهمترین آنها بازدهی بیش از حد در کوتاه مدت می باشد. در این تحقیق ارتباط نقدشوندگی و اهرم مالی با بازدهی بلند مدت مورد بررسی قرار گرفته است و هدف اصلی آن پاسخ به این سوال است که آیا بازدهی بلند مدت عرضه های عمومی اولیه تحت تاثیر نقدشوندگی و اهرم قرار می گیرد یا خیر.در صورت نتیجه گیری از این بررسی تا حدود زیادی می توان به تصمیم سرمایه گذارانی که قصد خرید عرضه های عمومی اولیه با دید بلند مدت را دارند، جهت داد. جهت آزمون فرضیه های تحقیق از روش رگرسیون چند متغیره وآزمونهای f برای بررسی معنی داری کل مدل و آزمون t برای بررسی معنی داری ضرایب رگرسیون استفاده شد. نتایج بررسی فرضیه ها به شرح زیر می با شد. • ارتباط معنی داری بین صرف ریسک بازار(rm – rf) و بازده بلند مدت عرضه های عمومی اولیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران وجود دارد. • ارتباط معنی داری بین اندازه عرضه های عمومی اولیه (صرف اندازه) شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و بازده بلند مدت عرضه های عمومی اولیه وجود دارد. • ارتباط معنی داری بین متغیر مستقل نسبت ارزش دفتری به ارزش بازار و بازده بلند مدت عرضه های عمومی اولیه پذیرفته نمی شود. • رابطه آماری معنادار بین متغیر مستقل نقدشوندگی سهام با بازده بلند مدت عرضه های عمومی اولیه وجود ندارد. • رابطه آماری معنادار بین متغیر مستقل(صرف اهرم) عرضه های عمومی اولیه وبازده بلند مدت عرضه های عمومی اولیه و وجود ندارد.